Akne / Sivilce Oluşumuna Etki Eden Faktörler Nelerdir?
Akne / Sivilce Nedir?
Akne, kıl kökleri ve yağ bezlerinin tıkanması sonucu ortaya çıkan ve sivilcelere yol açan yaygın bir cilt sorunudur. Bu durum, genellikle yüz, alın, göğüs, üst sırt ve omuzlarda görülür. Akne, her yaştan insanı etkileyebilse de, en sık gençlerde rastlanır.
Eğer vücut aşırı miktarda sebum (cildin nemli kalmasını sağlayan yağ) üretirse, bu yağ ölü deri hücreleriyle birleşerek gözeneklerin tıkanmasına ve beyaz veya siyah noktalara neden olabilir. Ayrıca, ciltte doğal olarak bulunan bakteriler de gözeneklerde birikerek iltihaplı sivilcelerin oluşumuna yol açar.
Ergenlik dönemindeki gençlerin yaklaşık %85'i akne sorunuyla karşılaşır. Ancak, akne 30'lu, 40'lı ve daha ileri yaşlarda da görülebilen bir cilt hastalığıdır. Tipik sivilceler, kırmızı renkte, ucu sarı iltihaplı ya da iltihapsız küçük kabarcıklar, siyah noktalar (açık komedonlar) ve beyaz küçük kabarcıklar (kapalı komedonlar) şeklinde ortaya çıkar. Bazen bu yapılar, daha iri kist benzeri formlarda da görülebilir.
Akne, hormonlar, bazı ilaçlar ve karbonhidrat açısından zengin gıdalar gibi çeşitli faktörler tarafından tetiklenebilir veya ağırlaşabilir.
Akne / Sivilce Nedenleri
Akne, cilt gözeneklerinin tıkanması ve bu tıkanıklığın bakteriler için uygun bir üreme ortamı yaratması sonucu ortaya çıkar. Bakterilerin çoğalması, zamanla iltihaplanmaya yol açar. Akne oluşumunu tetikleyen başlıca nedenler şunlardır:
- - Bazı ilaçların yan etkileri
- - Androjenler gibi hormonların aşırı aktivitesi
- - Cildin aşırı yağ üretmesi
- - Yağ ve ölü deri hücreleriyle tıkanan gözenekler
- - Sivilceleri sıkmak veya cildi tahriş etmek
- - Kirlilik, bakteri oluşumuna zemin hazırlar
- - Sigara kullanımı, akne oluşumunu tetikler
- - Nemli ortamlar veya güneşe uzun süre maruz kalma nedeniyle oluşan cilt tahrişi
Hormon Seviyesindeki Değişiklikler ve Akne
Hormon seviyelerindeki değişiklikler, özellikle ergenlik, adet döngüsü, hamilelik, doğum kontrol hapları ve stres gibi durumlar, ciltte ciddi değişimlere yol açabilir. Ergenlik döneminde hormonlarda meydana gelen bu değişiklikler, cildin yağ üretimini artırarak, akne oluşumunun ilk aşamasını başlatır. Yağ bezlerinin fazla çalışması, gözeneklerin tıkanmasına ve akneye yol açan bakterilerin üremesi için uygun bir ortam yaratır. Bu durum, siyah ve beyaz noktalar, irinli şişlikler, kırmızı lekeler ve fındık büyüklüğünde kistik yapıların oluşumuna neden olabilir. Akne döküntüleri genellikle yüz, sırt, omuz ve göğüs gibi yağlı bölgelerde görülür.
Kozmetik Ürünler ve Akne
Yoğun kozmetik kullanımı, özellikle ergenlik sonrası gelişen aknelerin önemli nedenlerinden biridir. Bazı kozmetik ürünler, kullanılmaya başlandıktan aylar sonra bile ciltte akneye neden olabilir. Bu nedenle kozmetik ürün seçerken, akne yapıcı potansiyellerin dikkatlice incelenmesi önemlidir.
Stres ve Akne
Aşırı stres, tek başına akne oluşumunu tetikleyebilir. Stres altındayken, bireyler farkında olmadan ciltlerindeki küçük sivilceleri veya pürüzleri tırnakları ile kazıyabilir, bu da iz ve leke bırakabilen aknelere yol açabilir. Bu tür durumlarda, akne tedavisine ek olarak psikolojik destek almak da tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir.
İlaçlar ve Akne
Bazı ilaç tedavileri, özellikle uzun süreli ağızdan alınan ilaçlar, akne oluşumuna neden olabilir. Sporcuların kullandığı steroidler, bazı ilaçlar ve uzun süreli B vitamini kullanımı da akneye yol açabilir veya mevcut akneyi şiddetlendirebilir. Bu yüzden dermatoloji uzmanına başvuran hastaların kullandıkları ilaç ve vitaminlerin isimlerini doktorlarına bildirmeleri gerekmektedir.
Diyet ve Akne
Diyet ve akne arasında kanıtlanmış bir ilişki olmamakla birlikte, son araştırmalar işlenmiş karbonhidrat tüketiminin akneyi şiddetlendirdiğini göstermektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenmeye dikkat etmek önemlidir.
Cilt Yapısı ve Akne
Cilt yapısı, akne oluşumunda önemli bir faktördür. Yapılan çalışmalar, yağlı ciltli ve geniş gözenekli kişilerin erişkin aknesine daha yatkın olduğunu göstermektedir. Erişkin aknesi, ergenlik döneminden erişkin yaşlara kadar devam eden veya erişkin yaşta ortaya çıkan sivilceler olarak ikiye ayrılır. Ergenlik sivilcesi erkeklerde, erişkin aknesi ise kadınlarda daha sık görülmektedir. Erişkin aknesi, genellikle iltihaplı ve iz bırakmaya daha meyillidir.
Sigara ve Akne
Bilimsel çalışmalar, ergenlik sonrası oluşan sivilceler ile sigara içimi arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymaktadır. Aşırı sigara tüketimi, aknenin şiddetini artırabilir.
Akne (Sivilce) Belirtileri
Akne belirtileri ve semptomları, sivilcenin şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aknenin yaygın belirtileri şunlardır:
- - Uçları beyaz sivilceler (beyaz noktalar)
- - Siyah noktalar
- - Küçük, kırmızı ve hassas yumrular (papüller)
- - Cildin yüzeyinin altında bulunan, büyük, sert ve ağrılı olabilen topaklar (nodüller)
- - Cildin yüzeyinin altında irin dolu, ağrılı topaklar (kistik lezyonlar)
Akne iltihaplandığında, ciltte genel bir kızarıklık ve hassasiyet oluşabilir. Akne ilerledikçe, bu duruma koyu lekeler ve yara izleri gibi ek semptomlar da eşlik edebilir. Erken müdahale, aknenin kistlere ve nodüllere dönüşmesini önleyerek, şiddetli koyu lekelerin ve kalıcı yara izlerinin oluşmasını engelleyebilir.
Akne / Sivilce için Önerilen Ürünler
Akne tedavisi için çeşitli cilt bakım ürünleri önerilmektedir. Bu ürünler, ciltteki yağ üretimini dengeleyerek, gözeneklerin tıkanmasını önler ve mevcut sivilceleri yatıştırır. Önerilen ürünler arasında salisilik asit içeren tonikler, AHA/BHA içeren tonik ve serumlar ve niacinamide içeren serumlar yer alır. Ayrıca, hafif nemlendiriciler ve güneş koruyucular da cilt bakım rutininize eklenmelidir, çünkü akne tedavisinde kullanılan ürünler cildin kurumasına ve hassasiyetinin artmasına neden olabilir.
Işıltını Ortaya Çıkar!
Ayrıca bakınız: Akne / Sivilce